Bril brengt brein tot rust
- Geplaatst op
- Door Suzanne Bremmers & Koos Meijer
- Geplaatst in bril brengt brein tot rust, nachtdiensten, Oranje bril, Somnoblue bril
Werken tijdens de nacht, terwijl het lichaam is ingesteld op slapen. Het is bekend dat nachtdiensten schadelijk zijn voor de gezondheid. Maar ze zijn nu eenmaal noodzakelijk. Er zijn wel strategieën om werken in de nacht dragelijker te maken.
‘Medewerkers willen nu geholpen worden bij draaglijker maken van nachtdiensten’
Artikel via: Zorgvisie
Brein komt beter tot rust door oranje slaapbril
Werken tijdens de nacht, terwijl het lichaam is ingesteld om te slapen. Het is bekend dat werken in de nacht schadelijk kan zijn voor de gezondheid. Maar nachtdiensten zijn nu eenmaal noodzakelijk in de zorg. Er zijn wel verzachtende strategieën om nachtdiensten dragelijker te maken. Zo kan de Somnoblue bril de negatieve effecten van blauw dag- of kunstlicht op de biologische klok en de slaap verminderen.
Toen Koos Meijer na zijn studie civiele techniek een offshore stage op de Kaspische en Noordzee nachtdiensten draaide, moest hij overdag slapen. Dat lukte niet gemakkelijk en als gevolg daarvan was hij vermoeid en maakte hij fouten tijdens het werk. Zijn leidinggevenden benadrukten dat veiligheid het allerbelangrijkste is, maar het feit dat een groot deel van het personeel chronisch vermoeid was, werd buiten beschouwing gelaten. Het belang van slaap en rust voor prestaties en veiligheid werd zwaar onderschat, aldus Meijer.
Na de stages op zee ging Meijer psychologie studeren om meer te weten te komen over de werking van het brein. Hij kwam erachter dat de biologische klok een grote invloed heeft op zowel de veiligheid, prestaties als de gezondheid. ‘Licht bestaat uit alle kleuren van de regenboog, maar door blauw en een deel van het groene licht signaleert het brein via speciale retinale cellen (oogcellen) dat het dag is. Hierdoor is de blootstelling aan kunst- en daglicht vlak voor het slapen gaan niet gunstig voor de de slaap erna.
Het probleem is dat het door ‘licht-vervuiling’ eigenlijk nooit meer echt donker is voordat we gaan slapen. Gelukkig valt hier wat aan te doen. Als je het kunst- en daglicht vlak voor het slapen gaan filtert met de oranje bril, ervaart het brein het natuurlijke signaal dat het donker is. Deze kennis had ik zo graag willen bezitten toen ik 10 jaar geleden nachtdiensten draaide en overdag moest slapen. Maar niemand daar had het mij kunnen vertellen, want er is vrijwel geen connectie tussen wetenschap en de praktijk.’
Drie jaar geleden richtte Meijer het bedrijf Somnoblue op waarmee hij brillen aanbiedt die het blauw-groene licht filteren. In de zorg was het Jeroen Bosch Ziekenhuis de eerste instelling die honderd brillen bestelde voor de medewerkers van de Intensive Care. Daarna volgde een groot aantal andere ziekenhuizen. Zelfs in de topsport wordt het nu veel toegepast om effectiever te herstellen.
Meijer geeft workshops om het personeel te helpen met hun slaap, hun biologische klok en hun voeding. ‘Mensen zijn gemaakt om overdag wakker te zijn en ’s nachts te slapen. Je kunt dat ritme niet zomaar omdraaien tijdens nachtdiensten. De biologische klok matcht gewoon niet met een nachtrooster. De ervaringen waren positief. Mensen worden slaperig van het dragen van de bril en ze lijken dieper te slapen. Ongeveer de helft gaf aan dat de bril een vast onderdeel is geworden van de slaaproutine, zelfs als ze geen nachtdiensten draaien.’
De Somnoblue bril wordt als volgt gebruikt. De bril wordt ongeveer een uur voordat iemand gaat slapen opgezet. Een handig moment is na een nachtdienst op de terugweg naar huis of tijdens het uitlaten van de hond. De bril mag in verband met de veiligheid niet gedragen worden in het verkeer. De bril geeft een oranje gloed, maar voor de biologische klok is het donker als de nacht omdat het blauwe licht gefilterd wordt. Dat natuurlijke signaal helpt het brein om zich voor te bereiden op de slaap. Meijer: ‘We weten dat we licht nodig hebben en dat we in een donkere kamer moeten slapen, maar dat we ook een donkere periode nodig hebben voordat we gaan slapen is niet zo bekend. Met donkerte bedoel ik: de absentie van dit blauwe/groene licht. Het bereidt het lichaam natuurlijker voor op de slaap, net zoals het al miljoenen jaren gebeurde voor de uitvinding van kunstlicht.
Somnoblue instructies voor uw nachtdienst
Op basis van de eerste ervaringen zocht Meijer ook contact met andere ziekenhuizen, onder meer het Isala, Maasstad Ziekenhuis, St. Antonius en het Hagaziekenhuis. Het Radboudumc en het LUMC doen inmiddels ook mee. Vooral Intensive Care-afdelingen zijn geïnteresseerd. Mogelijke verklaring volgens Meijer is dat zij voorlopers zijn op het gebied van nieuwe technologie.
De behoefte aan een praktische strategie is groot volgens Meijer. ‘Ook al is de interventie niet perfect, het helpt wel. De schade en gezondheidsrisico’s van nachtwerk zijn inmiddels bekend, maar aan die kennis hebben mensen die in de zorg werken niet zo veel. Het is ook niet prettig om die risico’s keer op keer te horen. Wat ze wel willen horen, is hoe ze er zelf wat aan kunnen doen.’
Nachtdiensten zijn voor veel mensen een reden om te stoppen met werken in de zorg. Dat terwijl de tekorten op de arbeidsmarkt alleen maar toenemen. ‘Ik gun mensen die werken in de zorg deze bril van harte. Het enige wat zij willen, is andere mensen helpen. Sommigen zijn zelfs zo zorgzaam dat ze de bril aan hun partner of kinderen geven. Daarom geef ik in sommige gevallen een extra bril mee, zodat ze het echt zelf kunnen gebruiken.’
In Nederland werken bijna 1,3 miljoen mensen -zo’n 15 procent van de beroepsbevolking- soms of regelmatig ’s nachts. Voorwaarts roterende ploegendienstroosters geven de minste kans op klachten wat betreft alertheid tijdens de nachtdienst en de kwaliteit van de slaap ná de nachtdienst. Verder zou het introduceren van een korte slaap tijdens de nachtdienst de slaperigheid tijdens de nachtdienst kunnen verminderen. (Bron: Gezondheidsraad)
Artikel via: Zorgvisie Bril brengt brein tot rust
