De effecten van melatonine bij de behandeling van Long Covid

• Geplaatst op 17 Oktober 2024
• Door Koos Meijer

Melatonine wordt afhankelijk van de dag/nacht cyclus en de blootstelling aan licht aangemaakt in de hersenen, maar minder bekend is dat het ook direct in de mitochondriën van elke lichaamscel wordt geproduceerd. Deze lichaamseigen melatonine fungeert als een krachtige antioxidant en helpt het lichaam beschermen tegen schadelijke eiwitten en reactieve zuurstofcomponenten (ROS) die vrijkomen tijdens ontstekingsprocessen zoals bij COVID-19.

Het herstelproces van Long Covid

Long Covid is een complex en vaak langdurig herstelproces waarbij verschillende systemen in het lichaam worden aangetast. Een van de kernproblemen die bij Long Covid wordt waargenomen, is een verstoring van de mitochondriën. Deze kleine, maar essentiële onderdelen van onze cellen zijn verantwoordelijk voor het omzetten van suikerbestanddelen in energie. Gezonde mitochondriën zijn cruciaal voor het goed functioneren van ons lichaam en onze algehele vitaliteit.

Melatonine speelt een cruciale rol bij het beschermen van mitochondriën tegen schadelijke invloeden. Dit hormoon, dat vooral bekend staat als slaaphormoon, speelt een essentiële rol in het ondersteunen van het lichaam tijdens herstelprocessen. Melatonine wordt afhankelijk van de dag/nacht cyclus en de blootstelling aan licht aangemaakt in de hersenen, maar minder bekend is dat het ook direct in de mitochondriën van elke lichaamscel wordt geproduceerd. Deze lichaamseigen melatonine fungeert als een krachtige antioxidant en helpt het lichaam beschermen tegen schadelijke eiwitten en reactieve zuurstofcomponenten (ROS) die vrijkomen tijdens ontstekingsprocessen zoals bij COVID-19.

Melatonine en Long Covid

Onderzoek suggereert dat de hoeveelheid melatonine in het lichaam mede bepaalt hoe goed het lichaam in staat is om zich te verweren tegen ontstekingsprocessen en hoe effectief herstel kan plaatsvinden. Voor mensen met Long Covid kan een lage melatoninespiegel een extra uitdaging vormen. Theoretisch wordt aangenomen dat een lage melatoninespiegel niet alleen het risico op ernstige klachten verhoogt bij een COVID-19-infectie, maar ook een rol kan spelen bij het ontwikkelen van langdurige symptomen zoals vermoeidheid en slaapproblemen. Melatonine is niet patenteerbaar en goedkoop; daarom heeft de farmaceutische industrie weinig reden om het gebruik ervan aan te moedigen. 

Hoewel niet iedereen met een lage melatoninespiegel direct slaapproblemen ervaart, bestaat er een duidelijk verband tussen chronische slaapproblemen en lage melatoninespiegels. Juist in de avonduren is het belangrijk om de natuurlijke melatonineproductie te ondersteunen om het lichaam optimale kansen te bieden voor herstel.

Wat doet melatonine bij COVID-19?

Bij een virusinfectie zet het lichaam het immuunsysteem in om het virus te bestrijden. Het coronavirus roept echter vaak een buitensporige reactie op: het zogeheten NLRP3-inflammasoom wordt geactiveerd, waardoor er een enorme hoeveelheid cytokinen vrijkomt. Deze zogenoemde cytokinenstorm richt niet alleen schade aan bij het virus, maar ook bij eigen lichaamscellen, met name in de longen. Dit kan leiden tot een ernstige longontsteking en ademhalingsproblemen, waarbij beademing vaak noodzakelijk is.

Melatonine staat bekend als een krachtig antioxidant én ontstekingsremmer. Het beschermt tegen virale longschade zoals acute lung injury (ALI) en het acute respiratory distress-syndroom (ARDS) – complicaties die regelmatig leiden tot IC-opnames en behoren tot de hoofdredenen van sterfte bij COVID-19. Bovendien remt melatonine het NLRP3-inflammasoom, waardoor het risico op een ontregeld immuunsysteem en een cytokinenstorm vermindert.

Veel coronapatiënten ervaren daarnaast slaapproblemen, terwijl slaap cruciaal is voor herstel. Melatonine bevordert niet alleen een betere slaapkwaliteit, maar ondersteunt zo ook indirect het genezingsproces.

Waarom melatonine bij COVID-19?

Internationaal wijzen onderzoekers op de beschermende rol van melatonine bij corona. Daarvoor bestaan meerdere belangrijke argumenten:

1. Melatonine versterkt de weerstand en helpt complicaties als ALI en ARDS te beperken.
2. In dieronderzoek blijkt melatonine effectief tegen infecties die sterk lijken op COVID-19, zoals SARS.
3. Lage melatoninespiegels blijken een risicofactor. Ouderen – bij wie de natuurlijke productie sterk afneemt – lopen daardoor meer risico op een ernstig beloop. Hetzelfde geldt voor mensen met overgewicht, diabetes of hart- en vaatziekten. Bij kinderen daarentegen verloopt de ziekte vaak mild, mogelijk doordat hun melatoninespiegel juist veel hoger is.
4. Mensen die melatonine gebruiken, testen opvallend minder vaak positief op het coronavirus dan niet-gebruikers.

Grootschalige onderzoeken over het gebruik van melatonine bij ernstige klachten

In een grootschalig onderzoek van Sánchez-González (2020) werden de dossiers van 2463 COVID-19-patiënten op de longafdeling geanalyseerd. Een deel van deze patiënten kreeg melatonine toegediend (2–6 mg) vanwege slaapproblemen. Uit de resultaten bleek dat hun overlijdensrisico ruim tweemaal lager lag dan bij patiënten die geen melatonine kregen.

Ook Hasan (2021) onderzocht het effect van melatonine als aanvullende behandeling. In deze studie kregen 82 opgenomen COVID-19-patiënten naast de standaardzorg dagelijks 10 mg melatonine, terwijl een controlegroep van 76 patiënten alleen de standaardbehandeling ontving. De uitkomsten waren opvallend: complicaties zoals trombose (11% versus 24%) en bloedvergiftiging (8,5% versus 35,5%) kwamen in de melatoninegroep aanzienlijk minder vaak voor. Bovendien bleek de sterfte in deze groep slechts 1%, tegenover 17% in de controlegroep.

Hoe oranje slaapbrillen kunnen helpen

De Somnoblue slaapbril biedt een eenvoudige en effectieve manier om de onderdrukking van melatonine in de avonduren door kunstlicht te voorkomen. Deze brillen filteren 99,9% van het blauwe licht (<530 nanometer), dat anders de aanmaak van melatonine in de avonduren kan verstoren. Een recente studie gepubliceerd in BMC Neuroscience in 2024 laat zien dat het filteren van blauw, violet, indigo en groen licht met een slaapbril leidt tot een significante reductie in beta-activiteit. Dit wijst op een rustiger brein en heeft een kalmerend effect. Dit kan helpen bij het afschakelen in de avonduren wat de kwaliteit van slaap en herstelprocessen bevordert.

Let wel op, de effecten van (kunst)licht op de biologische klok en melatonine variëren, sterk tussen personen. Sommige mensen zijn tot 50 keer gevoeliger voor blauw licht in de avond, dan de ander. Daar is genetisch bewijs voor gevonden. 

Voor mensen met Long Covid kan dit een waardevolle aanvulling zijn op bestaande behandelingen. Het verbeteren van de slaapkwaliteit en het ondersteunen van de natuurlijke melatonineproductie biedt een extra hulpmiddel in het vaak uitdagende herstelproces. Bovendien kan de rustgevende werking van de bril bijdragen aan een algehele vermindering van stress en spanning in de avonduren, wat eveneens gunstig is voor het herstel.

Discussie over blauw licht

Helaas staan nog veel wetenschappers kritisch tegenover het gebruik van blauwlichtfilterende brillen in de avond. Maar stel je voor: wat als een denktank van 247 experts op dit gebied hun conclusies zou delen? Dit is nu werkelijkheid geworden. Wetenschappers die gezamenlijk 2.697 peer-reviewed artikelen over licht, de biologische klok(ken) en slaap hebben gepubliceerd, zijn tot de volgende conclusies gekomen op basis van wetenschappelijke bevindingen.

Blauw licht (460-495 nm) in de avond (in de drie uur voor het slapengaan):

1. verstoort de nachtelijke slaap meer dan even fel 'blauwarm' licht,
2. vertraagt de circadiane klok meer,
3. onderdrukt de melatonineproductie meer,
4. en verhoogt het risico op obesitas, kanker en diabetes ten opzichte van 'blauwarm' licht.

In de avonduren dient blauw (LED) licht volledig vermeden te worden, en overdag dienen mensen vaker naar buiten te gaan voor optimale gezondheid, slaap en bioritme.

De studie: Moore-Ede et al (2023): Lights should support circadian rhythms: evidence-based scientific consensus

In de bovenstaande grafiek wordt de natuurlijke lichtintensiteit (in melanopic lux) in het geel aangegeven. De grijze lijnen tonen de lichtintensiteit aan waaraan wij binnenshuis worden blootgesteld. Het gebrek aan een natuurlijk avondsignaal zonder blauw licht heeft een negatieve invloed op onze biologische klok en de slaap. Lees het volledige artikel in Nature. Bron Cain et al., 2020

Blauw licht vervuiling

De laatste honderdduizend jaar leefde de mens onder slechts één lichtbron: de zon. We stonden op in fel en helder daglicht (3000 – 15000 lux) en gingen een aantal uren na zonsondergang in het donker (minder dan 0,1 lux) naar bed. De evolutie heeft ons voorgeprogrammeerd volgens dit oude, nooit veranderende schema.

De relatief recente uitvinding van kunstverlichting veranderde het natuurlijke schema van licht en donker voorgoed. De meesten van ons brengen de dagen nu vooral binnen door, in relatief zwak licht (150 – 300 lux). In plaats van onze avonden en nachten zoals vroeger door te brengen in het donker, brengen we die tijd door in helder en onnatuurlijk licht (30-150 lux). Door dit alles missen we het signaal dat de natuur vroeger zelf gaf: ‘het is donker, tijd om te gaan slapen!’. Dit heeft een negatief effect op onze gezondheid en slaap. 

Samenwerking met coaches en zorgverleners

Als ondernemer met jarenlange ervaring in het verbeteren van slaapgezondheid, zie ik veel potentie in een samenwerking met bedrijven en coaches die gespecialiseerd zijn in de behandeling van Long Covid. De oranje slaapbrillen van Somnoblue kunnen een praktische aanvulling zijn op bestaande programma’s.

Wilt u meer weten over hoe onze oranje slaapbrillen kunnen bijdragen aan het herstel van uw cliënten? Neem gerust contact op voor meer informatie of om een samenwerking te bespreken. 

Bronnen

Castle, R. D., Williams, M. A., Bushell, W. C., Rindfleisch, J. A., Peterson, C. T., Marzolf, J., ... & Mills, P. J. (2021). Implications for systemic approaches to COVID-19: effect sizes of remdesivir, tocilizumab, melatonin, vitamin D3, and meditation. Journal of Inflammation Research, 4859-4876.

Cardinali, D. P., Brown, G. M., & Pandi-Perumal, S. R. (2022). Possible application of melatonin in long COVID. Biomolecules, 12(11), 1646.

Jarrott B, Head R, Pringle KG, Lumbers ER, Martin JH et al 2022 . ‘LONG COVID’ – A hypothesis for understanding the biological basis and pharmacological treatment strategy. Pharmacol Res Perspect. 2022 Feb;10(1):e00911.

Moore-Ede et al (2023): Lights should support circadian rhythms: evidence-based scientific consensus

Sánchez-González, M. Á., Mahíllo-Fernández, I., Villar-Álvarez, F., & Llanos, L. (2022). What if melatonin could help patients with severe COVID-19?. Journal of Clinical Sleep Medicine, 18(1), 335-336.

Su, W. L., Wu, C. C., Wu, S. F. V., Lee, M. C., Liao, M. T., Lu, K. C., & Lu, C. L. (2022). A review of the potential effects of melatonin in compromised mitochondrial redox activities in elderly patients with COVID-19. Frontiers in Nutrition, 9, 865321.

Han, Q., Zheng, B., Daines, L., & Sheikh, A. (2022). Long-term sequelae of COVID-19: a systematic review and meta-analysis of one-year follow-up studies on post-COVID symptoms. Pathogens, 11(2), 269.

Wiebe Braam (2023): Melatonine en Long Covid -  https://melatonine.nu/2022/09/14/melatonine-en-long-covid/

Hasan, Z. T., Al, M. Q. Y. M. A., & Mehuaiden, A. K. (2022). The effect of melatonin on thrombosis, sepsis and mortality rate in COVID-19 patients. International journal of infectious diseases, 114, 79-84.

Hardeland, R., & Tan, D. X. (2020). Protection by melatonin in respiratory diseases: valuable information for the treatment of COVID-19. Melatonin Research, 3(3), 264-275.

Jehi, L., Ji, X., Milinovich, A., Erzurum, S., Rubin, B. P., Gordon, S., ... & Kattan, M. W. (2020). Individualizing risk prediction for positive coronavirus disease 2019 testing: results from 11,672 patients. Chest, 158(4), 1364-1375.

Shneider, A., Kudriavtsev, A., & Vakhrusheva, A. (2020). Can melatonin reduce the severity of COVID-19 pandemic?. International reviews of immunology, 39(4), 153-162.

Zhang, R., Wang, X., Ni, L., Di, X., Ma, B., Niu, S., ... & Reiter, R. J. (2020). COVID-19: Melatonin as a potential adjuvant treatment. Life sciences, 250, 117583.